Συμβουλές Επικοινωνίας με ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο Altzheimer

Η άνοια είναι μια σοβαρή πάθηση που χαρακτηρίζεται από έκπτωση νοητικών γνωστικών λειτουργιών και εμφανίζει αυξητικές τάσεις τα τελευταία χρόνια, με 10 εκατομμύρια νέα περιστατικά ετησίως. O αριθμός των ατόμων που θα εμφανίσουν Alzheimer υπολογίζεται πως θα τετραπλασσιαστεί μέσα στα επόμενα πενήντα χρόνια. Το κάθε άτομο επηρεάζεται διαφορετικά από την άνοια ανάλογα με την αιτία, τη συννοσηροτητα, τη γενική κατάσταση υγείας του ασθενή. Η νόσος Alzheimer’s επικρατέστερη μορφή άνοιας. Η επικοινωνία με τον ασθενή που πάσχει από Alzheimer επηρεάζεται σημαντικά από την πάθηση. Το επίπεδο επικοινωνίας φθίνει σταδιακά καθώς η νόσος εξελίσσεται και διαφέρει ανάλογα με τον ασθενή και με το στάδιο της πάθησης. Συγκεκριμένα: 

Πρώτο στάδιο 

Τα συμπτώματα της νόσου είναι ήπια. Το άτομο μπορεί να συμμετέχει σε συζητήσεις απλά επαναλαμβάνει.

Ενδιάμεσο στάδιο 

Το στάδιο αυτό είναι το πιο μακροχρόνιο και τα συμπτώματα της νόσου πιο σοβαρά. Ο ασθενής χρειάζεται περισσότερη βοήθεια, δυσκολεύεται να εκφραστεί,  μπερδεύει τις λέξεις, χρησιμοποιεί ίδιες λέξεις, δυσκολεύεται στην αναγνώριση προσώπων, μπορεί να θυμώνει ή να απογοητεύεται, δρα αδικαιολόγητα. Ο ασθενής είναι ήσυχος χωρίς αποτελεσματική επικοινωνία ή εμφανίζει επιθετικότητα, κατάθλιψη, σύγχυση, διαταραχές συμπεριφοράς. Σημαντική η διατήρηση βλεματικής επαφής και η ενθάρρυνση της επικοινωνίας στο στάδιο αυτό.

Τελικό στάδιο 

Διαρκεί από εβδομάδες έως χρόνια. Ο ασθενής στο τελικό στάδιο της νόσου χάνει την επαφή με το περιβάλλον και χρειάζεται 24ωρη φροντίδα. Φθίνει περισσότερο η λεκτική επικοινωνία. Μπορεί να πει κάποιες λέξεις η φράσεις αλλά δε μπορεί να επικοινωνήσει σωστά. Ο ασθενής επικοινωνεί με μορφασμούς. 

Η φροντίδα, η υποστήριξη και η επικοινωνία με τον ασθενή με Alheimer μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του γι αυτό οι φροντιστές ή ο φροντιστές  θα πρέπει να έχουν υπομονή, να ενθαρρύνουν την επικοινωνία όσο δύσκολο κι αν είναι κάποιες φορές και να μην απομακρύνονται. Η επικοινωνία μπορεί να είναι λεκτική ή μη λεκτική μέσα από χειρονομίες, εκφράσεις του προσώπου, στάση σώματος, τόνος φωνής.

Συμβουλές για επιτυχή επικοινωνία

• Επικοινωνία μέσω γλώσσας του σώματος- μέσω των αισθήσεων (φυσικής επαφής) , πχ άγγιγμα και κράτημα χεριού κατά την επικοινωνία, βλεματική επαφή , εκφράσεις προσώπου

• Ενεργητική ακρόαση και κατανόηση. Είναι σημαντικό να ακούει κανείς παρά να μιλάει. Να δίνεται χρόνος στο άτομο να εκφραστεί και να οργανώσει τη σκέψη του. 

• Ξεκίνησε μια κουβέντα με ένα θέμα που ξέρεις ότι του αρέσει ή το γνωρίζει καλά. Κάντε απλές, μικρές ερωτήσεις. Μη διακόπτεις.

• Μείωσε τους παράγοντες που αποσπούν τη προσοχή του, tv, ραδιόφωνο, άλλες συσκευές, θόρυβος, ανοιχτά παράθυρα. Ελαχιστοποίησε τις πηγές απόσπασης με τη σύμφωνη γνώμη του ατόμου.

• Μη του μιλάς όταν βρίσκεσαι πίσω του και δε μπορεί να σε δει. Προσέγγισε τον ασθενή από μπροστά όχι από το πλάι η από πίσω για να μην τον τρομάξεις.

• Μιλά αργά και καθαρά, με ήρεμο και φιλικό τόνο. Χρησιμοποίησε απλές λέξεις και μικρές προτάσεις. 

• Επικοινωνία στην κατάλληλη απόσταση που να μη φοβίζει το άτομο ,όχι πολύ κοντά, στο ίδιο ύψος με τον ασθενή.

• Παρέμεινε θετικός, για να μιμηθεί τη θετική συμπεριφορά, ενθάρρυνε το άτομο να επικοινωνήσει μαζί σου, συνδέσου, μη διορθώνεις. 

• Χρησιμοποίησε το χιούμορ. Το χιούμορ κάνει πιο ευχάριστη την ατμόσφαιρα και διευκολύνει την επικοινωνία

• Επικοινώνησε χρησιμοποιώντας εικόνες πχ δείχνω κάποιο φαγητό. Χρησιμοποίησε οπτικά ερεθίσματα, γραπτές σημειώσεις, οδηγίες.

• Επανάλαβε, επιβεβαίωσε, ενθάρρυνε τον ασθενή να συμμετέχει

• Αντιμετώπιση με αξιοπρέπεια και σεβασμό. Δεν μιλάω στον ασθενή σαν να μιλάω σε μωρό. Μη μιλάτε μπροστά στον ασθενή σαν να μην ήταν εκεί

• Δημιούργησε ένα ήρεμο περιβάλλον για τον ασθενή. Κάθισε μαζί του, κάνε του παρέα, μοιραστείτε στιγμές, ακούστε μουσική ακόμα κι αν δεν επικοινωνεί σχεδόν καθόλου

• Να έχεις ευελιξία. Να θυμάσαι ότι  η επικοινωνία δε θα πάει πάντα όπως τη σχεδίασες. 

Αν η επικοινωνία είναι αρκετά δύσκολη κάνε ένα βήμα πίσω , πάρε μερικές ανάσες και ξαναδοκίμασε. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι πρέπει να προσαρμοστούμε εμείς στο τρόπο επικοινωνίας. Ο φροντιστής πρέπει να αποκωδικοποιήσει τις λέξεις να βρει το συναίσθημα πίσω από τις λέξεις. Προσπαθούμε να κατανοήσουμε τις  αλλαγές, τις αιτίες πίσω από της επιθετικότητα , την αλλαγή συμπεριφοράς. Επιπλέον, κάθε ασθενής με Alzeheimer είναι μοναδικός και διαφορετικός και θα πρέπει να βρούμε τρόπους επικοινωνίας που ταιριάζουν περισσότερο στο προφίλ του και στις ξεχωριστές ανάγκες του.

Για τους φροντιστές είναι σημαντική η αυτοφροντίδα, να συνεχίζουν τη ζωή τους για να είναι ικανοί να φροντίσουν τον ασθενή με Alheimer. Το βάρος που σηκώνει καθημερινά ένας φροντιστής είναι μεγάλο και σύνθετο γι αυτό δε πρέπει να διστάσει να ζητάει βοήθεια από συγγενικά, φιλικά πρόσωπα ή από κάποιον ειδικό. Πρέπει να είναι ο ίδιος ο φροντιστής υγιής, θετικός , δραστήριος  για να είναι βοηθήσει τον ασθενή και να του προσφέρουν ασφάλεια και υποστήριξη. 

Καταλήγοντας, όσο δύσκολη κι αν είναι η επικοινωνία με το αγαπημένο σας πρόσωπο που πάσχει από Altzheimer μην σταματάτε να προσπαθείτε να επικοινωνήσετε, έστω και μόνο με την παρουσία σας εστιάζοντας στη μη λεκτική επαφή. Για τον ίδιο τον ασθενή είναι αρκετά ικανοποιητική μόνο η παρουσία σε συναισθηματικό επίπεδο. Ακολουθώντας τις παραπάνω συμβουλές στόχος μας είναι να προβούμε σε ενέργειες για βελτίωση της επικοινωνίας. Το κλειδί για να το καταφέρουμε είναι η ευελιξία, ο σεβασμός, η αγάπη και η ενσυναίσθηση.

Πηγές:

The Brainwash, ΜΟΝΤΕΡΝΟΙ ΚΑΙΡΟΙ, Michelle Schoffro Cook

WHO, https://www.who.int/

Better Health Channel, https://www.betterhealth.vic.gov.au/

Alzheimer's Disease International, https://www.alzint.org/